معده درد چیست؟
معده درد یکی از مشکلاتی است که خیلی از ما با آن روبرو شدهایم. بیماریهای درد معده، از بیماریهای شایع در انسانها هستند و بسیاری از آنها منجر به درد معده میشوند. این درد آزاردهنده دلایل مختلفی دارد، از شمار دانههای غذایی، حساسیت به برخی غذاها، عفونتهای باکتریایی و ویروسی گرفته تا برخی بیماریهای دستگاه گوارش. یک نکته حیاتی این است که معده درد میتواند از مشکل ساده مشتری شود، یا نشانگر یک مشکل جدی تر باشد.
بنابراین، اگر درد معده شدید یا طولانیمدت دارید، یا دردی را تجربه میکنید که ارگانهای دیگر را هم درگیر کرده است، حتما باید به دکتر متخصص داخلی مراجعه کنید. برای تشخیص علت معده درد و درمان آن، بهتر است به متخصص مراجعه نمایید. پس لطفا از تشخیص و مصرف داروی خودسرانه بپرهیزید. در درمانگاه شبانه روزی دکتر سعادت میتوانید با بهترین متخصصین آشنا شوید و در صورت نیاز برای دریافت ویزیت حضوری اقدام کنید.
انواع درد معده
از ویژگیهای مختلف و انواع درد معده میتوان برای تمایز از دلایل اصلی معده درد استفاده کرد:
- درد ناگهانی شاید نشاندهندهی انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ صفرا و یا خونرسانی ناکافی به رودهها باشد.
- درد مداومی که به طور معمول تا چند ساعت ادامه دارد، ممکن است به خاطر وجود سنگ صفرا باشد. درد شدید معده که از قسمت فوقانی شکم به قسمت بالایی کمر تیر میکشد ممکن است به علت التهاب پانکراس ایجاد شده باشد
- ناراحتی در محل مشخص می تواند مرتبط با مشکلات در قسمت بالایی شکم باشد. به عنوان مثال، درد در سمت راست و پایین شکم ممکن است نشانه آپاندیسیت باشد. همچنین، ناراحتی در سمت چپ و پایین شکم ممکن است به دلیل دیورتیکولیت ایجاد شود. مشکلاتی نظیر اختلال مثانه و رحم نیز می توانند باعث درد در پایین شکم شوند.
- مدت زمانی که این مشکل ایجاد می شود، معمولا به علت سندروم روده تحریک پذیر وابسته است. این درد ممکن است به صورت دوره ای ظاهر شده و سال ها ادامه داشته باشد. از سوی دیگر، این مشکل ناشی از مشکلات زخم معده، صفراوی، قولنج، یبوست و درد های قاعدگی عموما تنها چند ساعت طول می کشند. در تشخیص درست علت معده درد، زمان شروع الگوی آن، مکان دقیق و مدت زمان آن بسیار اهمیت دارند.
علت معده درد چیست؟
ما انواع درد معده را داریم. شما این درد را ممکن است در قسمتهای مختلف معده و با شدتهای مختلف حس کنید. هر یک از این انواع معده درد دلایل گوناگونی دارند که در زیر به بررسی برخی از آنها میپردازیم:
گاز معده یا نفخ
دلایل درد در بخش بالای معده ممکن است شامل گاز باشد. گاز به طور طبیعی در رودهها و دستگاه گوارش تولید میشود. هنگامی که این گاز تجمع یابد، ممکن است احساس فشار، نفخ یا پُری در افراد ایجاد شود. عواملی مانند عفونت، ویروسها، اسهال یا یبوست میتوانند منجر به افزایش شدت گاز شوند. علائم معده درد ناشی از نفخ شامل: دردی که باعث ورم معده میشود، احساس حرکتی در داخل معده، زیاد آروغ زنی، مشکلات معده مانند اسهال یا یبوست.
اغلب، این نوع خطری جدید نیست و تا چند ساعت بلافاصله بهبود مییابد. از روشهای پیشگیری علاوه بر آرام خوردن حال، جلوگیری از بلع هوا و مصرف غذا با آرامی میتواند مفید باشد. تولید گاز در معده ممکن است درد را افزایش دهد. یکی از عوامل تاثیرگذار در این مشکل، حجم گاز در معده است.
سوزش سر دل معده
سوزش سر دل معده باعث احساس سوزش در قسمت فوقانی معده، یا به عبارتی درد سر معده و گاهی درد در دهان یا گلو میشود. این نوع درد ممکن است با درد قلب در قفسه سینه اشتباه گرفته شود.
زخم معده، ریفلاکس اسید و یا حتی سرطان معده و مری میتوانند از عوامل اصلی درد سر معده یا سوزش سر دل باشند. سوزش معده دائم یا مکرر، که بسیار دردناک است و با کاهش وزن غیرقابل توجیه همراه باشد، میتواند نشانهای از بیماری جدیتر باشد و نیاز به بررسی دارد.
ورم معده یا گاستریت
گاستریت یا ورم معده میتواند منجر به تورم و درد ناخوشایند در مخاط معده شود. ورم معده شدید یا حاد معمولاً به طور سریع و شدید اتفاق میافتد. دلیل شایع گاستریت عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری است. عفونتهای باکتریایی معده قابل درمان استفاده از آنتیبیوتیکها میتواند مؤثر باشد.
برخی عوامل میتوانند باعث تحریک مخاط معده شوند و ورم معده مزمن را ایجاد کنند، از جمله بیماری کرون، بیماریهای خود ایمنی، سارکوئیدوز، آلرژی و ضعف سیستم ایمنی. تشخیص و درمان علت اصلی ورم معده مزمن میتواند در بهبود علائم کمک کند.
برای پیشگیری از تشدید علائم میتوان از داروهای کاهنده اسید معده، رژیم غذایی حاوی مواد کماسید، مسکنها و داروهایی که از پوشش داخلی معده محافظت میکنند، استفاده کرد. مراجعه به بهترین درمانگاه شبانه روزی می تواند، سریعا مشکل و ناراحتی شما را برطرف نماید. پزشک عمومی و یا دکتر متخصص داخلی در کلینیک دکتر سعادت، می تواند بهترین راه حل خلاصی از یان ناراحتی را برای شما پیشنهاد دهد.
ویروسی شدن و عفونت معده
عفونت معده ممکن است باعث معده درد، استفراغ و تهوع در فرد شود. افراد مبتلا به این ویروس ممکن است سردرد، دردهای عضلانی و کاهش انرژی را تجربه کنند. بیشتر علائم به طور خودبخود در چند روز برطرف میشوند. پرهیز از مصرف وعدههای سنگین و نوشیدن مایعات میتواند به کاهش درد و استفراغ کمک کند.
مصرف مایعات با بازگرداندن الکترولیتهای از دست رفته به بدن، اهمیت زیادی دارد. برخی افراد ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند برای جلوگیری از کم آبی، به خصوص افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، نوزادان، کودکان بسیار جوان و افرادی با بیماریهای جدی مانند سرطان. عفونت معده ممکن است معده درد ایجاد کند، و هلیکوباکتر پیلوری یکی از عوامل اصلی در این مورد است.
انسداد روده
این موضوع ممکن است باعث معده درد شدید، یبوست و اختلالات در هضم و جذب غذا شود. علاوه بر درد ، علائم دیگر انسداد روده ممکن است شامل استفراغ صفراوی با رنگ زرد به سبز، انتفاخ معده، عدم توانایی در دفع گاز یا مدفوع و گرفتگی شدید شود. انسداد روده یک وضعیت طبی فوری است زیرا ریسک پاره شدن یا عفونت روده وجود دارد. درمان این مشکل اغلب شامل داروها، مایعات و مسکنها برای کمک به کنترل علائم است. در موارد اختصاصی، احتمالاً نیاز به جراحی برای رفع انسداد وجود دارد.
مصرف برخی داروها
احتمالا تا به حال شنیدهاید که برخی از داروها باعث درد شدید معده میشوند. این موضوع دقیقا صحیح است. برخی از داروها میتوانند باعث ناراحتی شکم شوند، از جمله:
– داروهای کاهش فشار خون
– آسپرین
– داروهای ضد التهاب
– داروهای تجویزشده برای مدیریت علائم آلزایمر
زخم معده
زخم معده یا زخمهای گوارشی، مشکلات بیماریای هستند که روی پوشش معده یا قسمت بالایی روده کوچک ایجاد میشوند و باعث ایجاد ناراحتی در محل میشوند. عامل اصلی ایجاد این زخمها، باکتری هلیکوباکتر پیلوری است. استفاده طولانیمدت از داروهایی مانند مسکنها و آسپرین و غیره نیز ممکن است زخمهای معده ایجاد کند.
سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی هم احتمال ابتلا به زخم معده را بالا میبرد. این مشکل عموما با درمانهای دارویی و مصرف داروهای ضد اسید و در موارد لازم، آنتیبیوتیک مدیریت میشود.
مسمومیت غذایی
مسمومیت غذایی میتواند علت معده درد و قسمتهای دیگر شکم باشد، که ممکن است ناشی از باکتریها، ویروسها یا انگلها باشد. در افراد مبتلا علاوه بر درد ، اسهال، تهوع و استفراغ نیز مشاهده میشود. اکثر اوقات این مسمومیت خودبهخود درمان میشود، اما در صورت اسهال شدید یا بیش از ۳ روز اسهال، توصیه میشود به پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید.
رفلاکس معده
این مشکل زمانی به وجود میآید که بخشی از اسید معده به مری برمیگردد و باعث احساس سوزش و درد در سر معده و مری میشود. این ناراحتی را ممکن است در قفسه سینه هم احساس کنید. این سوزش معمولا پس از غذا خوردن یا شبها ایجاد میشود. اگر این علائم را دارید و بیش از دوبار در هفته به صورت مداوم دچار رفلاکس میشوید، باید به متخصص مراجعه کنید:
سوزش معده، بوی بد دهان، پوسیدگی دندان، حالت تهوع، درد قفسه سینه، مشکل در بلع و تنفس. این بیماری را با نخوردن غذاهای تحریک کننده و مصرف داروهای ضد اسید میتوان مدیریت کرد. بالا بردن سر هنگام خواب، دراز نکشیدن بعد از غذا، پوشیدن لباسهای تنگ و ترک سیگار نیز میتواند به درمان رفلاکس کمک کند.
درد معده عصبی
دلیل معده درد در زمان عصبانیت، ناراحتی یا استرس چیست؟ اگر در حالات روانی خاصی دچار مشکل میشوید، ممکن است دچار معده درد عصبی باشید. بدون شک شما هم کسانی را دیدهاید که زمانی که ناراحت میشوند، معدهشان درد میگیرد. این حالت به وضعیت عاطفی و روانی، سلامت دستگاه گوارش و یا ترکیبی از همه اینها مربوط است.
علائم معدهدرد عصبی شامل دلشوره، گرفتگی و سفتی معده، احساس اضطراب، انقباض عضلات، نفخ، ناراحتی این قسمت، حالت تهوع، سوءهاضمه و ممکن است با داروهای گیاهی، مدیتیشن و استراحت بتوانید علایم را کاهش دهید. اما در صورت عدم بهبود با این روشها، بهتر است به متخصص مراجعه کنید.
عوامل خطر بروز درد معده
یکی از عوامل اصلی خطری که برای ایجاد معده درد وجود دارد، سن بالای بیمار است. دستگاه گوارش بسیار حساس است. میتوانید با این دستگاه بدن خود به هر شیوهای رفتار کنید و توجه داشته باشید که هیچ صدایی از شکم یا رودههایتان در نمیآید. با این حال، پس از گذشت مدتی، ممکن است رودههای شما به صدا درآیند و از وضعیت خود شکایت کنند.
این شکایت ممکن است به شکل درد معده ظاهر شود و اغلب در افراد مسن رخ میدهد، زیرا سیستم گوارش آنها بیشتر از هر زمان دیگری به تنش و فشار زیادی نیاز دارد. لذا، بهتر است با این دستگاه بدن خود مهربان باشید تا به مشکلات جدی در آینده دچار نشوید.
یکی دیگر از عوامل مهمی که بر معده درد تأثیرگذار است، انجام جراحی قبلی روی معده. درد در افرادی که قبلا جراحی شکمی انجام دادهاند، معمولا بیشتر در معده ظاهر میشود. بنابراین، اگر شما یکی از افرادی هستید که جراحی شکمی داشتهاند، باید ویژه تر به سلامتی معده خود توجه کنید تا احتمال بروز مشکلات بیشتر را کاهش دهید.
عوامل خطر برای درد معده شامل موارد زیر هستند:
- سیگار کشیدن
- تحمل بالای استرس
- مصرف بیش از حد الکل یا کوکائین
- بلعیدن مواد خورنده یا اشیا خارجی
- سابقه استفراغ مزمن
- کمبود ویتامین B۱۲
- استفاده مکرر از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID)
- استفاده منظم از استروئیدهای تجویز شده
- درمان شیمیایی
- مصرف مکملهای پتاسیم یا آهن
- قرار گرفتن در معرض اشعه
- ریفلاکس صفرا پس از جراحی معده
- اختلالات خود ایمنی مثل تیروئیدیت هاشیموتو یا دیابت نوع ۱
- ابتلا به HIV
- بیماری کرونا
- عفونتهایی که خطر التهاب معده را افزایش میدهند، مانند سل و سیفلیس.
چه موقع برای معده درد به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر دچار تب همراه با معده درد شدیدید، حتماً در عرض ۲۴ ساعت به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر استفراغ بیش از ۱۲ ساعت ادامه پیدا کرد و یا درد شکم از آسیب دیدگی مانند ضربه به معده ناشی شده باشد، نیز باید به پزشک مراجعه کنید. افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مانند افراد مبتلا به HIV، نیز باید در صورت داشتن مشکلات گوارشی جدی، به پزشک مراجعه کنند.
اگر بصورت ناگهانی درد شدید در قسمت فوقانی شکم داشته باشید و یا همراه با مدفوع سفید یا رنگ پریده باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. در زنان باردار نیز در صورت داشتن درد ناگهانی در معده، باید به پزشک مراجعه کنند.
در صورت داشتن علائم کم آبی شدید از قبیل ادرار نکردن، خشکی لب، پوست خشک، گوشتورم، سرگیجه یا کاهش چشمها، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق معده درد شما را تشخیص دهد. پزشک پس از معاینه فیزیکی و شنیدن شرح حال، ممکن است از تستهای مختلف برای تشخیص بهتر استفاده کند.
راه هایی برای جلوگیری از معده درد
برای پیشگیری از این ناراحتی، از مصرف مرکبات، غذاهای پر چرب، غذاهای سرخ شده، محصولات گوجهفرنگی، کافئین، الکل و نوشیدنیهای گازدار خودداری کنید. همچنین، بهتر است که سیگار کشیدن را کنار بگذارید و از مصرف زیاد الکل خودداری کنید. نیز، بهتر است از نوشیدن آب میوههایی که حاوی اسید سیتریک هستند، مانند گریپ فروت، پرتقال و آناناس، پرهیز کنید.
برای حفظ سلامت معده، به یک رژیم غذایی غنی از فیبر روزانه پایبند باشید. این راههای پیشگیری نه تنها مفیدند بلکه به شما کمک میکنند ، تا از مشکلات جلوگیری کنید.
- از غذاهایی که به راحتی هضم میشوند استفاده کنید.
- در چند ساعت اول روز از مصرف غذای جامد خودداری کنید.
- از خوردن وعدههای غذایی بزرگ پرهیز کنید و به جای آن از وعدههای کوچک استفاده کنید.
- در صورت استفراغ، حدود ۶ ساعت صبر کنید و سپس مقدار کمی از غذای نرم و سبک مصرف کنید.
- هنگامی که معده درد دارید، از مصرف لبنیات خودداری کنید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
در این مقاله به موضوع معده درد پرداختهایم و اشاره شده است، که این نوع درد میتواند از علل مختلفی ناشی شود. از جمله این عوامل میتواند ناسازگاری غذایی، مسمومیت غذایی، بیماریهای گوارشی یا حتی بیماریهای دیگر مثل بیماری قلبی یا میگرن باشند. برای تشخیص دقیق علت درد معده، لازم است علائم همراه را به دقت بررسی کرد.
برای درمان این مشکلات، روشهای گوناگونی وجود دارد. حتما به خاطر داشته باشید که معده درد ممکن است از یک مسئله ساده آغاز شود، اما ممکن است نشانه یک مشکل جدی باشد. در صورت تجربهی درد شدید در معده یا اگر علائمی از تأثیر روی اعضای دیگر نیز مشاهده میشود، بهتر است به یک متخصص مراجعه کرده و مشاوره دریافت کنید.
در درمانگاه دکتر سعادت میتوانید علاوه بر مشورت با بهترین متخصص، مشکلات خانم ها با مامایی زنان و همچنین از خدمات کلینیک زیبایی پوست و خدمات لیزر موهای زائد با ضمانت استفاده نمایید:
