بیماری دست، پا و دهان در کودکان چیست؟

بیماری دست، پا و دهان یا HFMD یک عفونت ویروسی شایع است که اگرچه می‌تواند افراد را در هر سنی مبتلا کند، اما کودکان به‌ویژه زیر ۱۰ سال بیشتر در معرض ابتلا هستند. این بیماری اغلب با علائمی مانند تب، زخم‌های دهانی و بثورات پوستی روی کف دست و پا همراه است.

طبیعی است که والدین با مشاهده این علائم، دچار نگرانی و اضطراب شوند. سؤال‌هایی مانند «علائم بیماری کوکساکی چیست؟»، «چگونه منتقل می‌شود؟» و «روش‌های درمان آن چیست؟» ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول می‌کند.

حدود ۹۰درصد عفونت‌ها با ویروس کوکساکی، ظاهر بالینی خاصی ندارند و ممکن است فقط با علایمی همچون تب، گلودرد، سردرد، درد مفاصل و دانه‌های پوستی بروز کنند. بیش از ۲۴ نوع متفاوت از ویروس کوکساکی وجود دارد، اما در نهایت دو نوع  A و B آن شایع تر هستند.

در صورتی که فرزندتان علائم مشکوکی دارد، می‌توانید بدون معطلی به درمانگاه شبانه روزی دکتر سعادت مراجعه کرده یا از خدمات مشاوره تلفنی یا حضوری ما بهره‌مند شوید. تشخیص زودهنگام و مراقبت صحیح، نقش مهمی در کنترل علائم و پیشگیری از انتقال بیماری به سایر کودکان دارد.

بیماری دست، پا و دهان یا کوکساکی چطور انتقال می یابد؟

ویروس کوکساکی که انتقال آن فردبه‌فرد است و کاملا مسری است. روش های انتقال این بیماری عموما از طریق مدفوعی-دهانی و تنفسی است.

ویروس از طریق قطرات آلوده در هوا پخش می‌شود و اشیاء و وسایلی که با مایعات بدن در تماس هستند موجب انتقال غیرمستقیم  ویروس از فرد آلوده به دیگر افراد می‌شود.

علائم بیماری دست، پا و دهان چیست؟

در فصول سرد سال با توجه به افزایش شیوع آنفولانزا و سرماخوردگی، بروز علائمی چون تب، کاهش اشتها، بیماری‌های تنفسی بیشتر می شود. بزرگسالان و سالمندان با مشاهده علائمی همچون سرفه، گلودرد و ضعف و خستگی بهتر است در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنند.

علائم بیماری دست، پا و دهان یا HFMD معمولاً ۳ تا ۶ روز بعد از ابتلا در کودکان ظاهر می شود که از جمله  تب، گلودرد، سردرد،  بثورات قرمز روی دست ها و کف پاها، کاهش اشتها، کسالت، بی حالی و تاول های قرمز در دهان می شود.

تب و گلودرد: تب و گلو درد از علائم شایع  بیماری دست، پا و دهان در کودکان هستند و زودتر از سایر علائم نشان  داده می شود.

بثورات: لکه های صاف قرمزی که در پوست ایجاد می شوند. در پوست های تیره بثورات شدیدتری دیده می شود. بررسی این لکه ها در کف دست و پا راحت تر است.

تاول: اکثر کودکانی که مبتلا به بیماری دست، پا و دهان یا کوکساکی هستند. زخم و تاول درگلو و دهان ظاهر می شود‌ که عموما دردناک و شدید است.

تشخیص و درمان بیماری دست، پا و دهان

پزشک متخصص با معاینات لازم و مشاهده علائم فیزیکی و بررسی تاول های پوستی در بدن، دهان و گلوی فرد به وجود این بیماری پی می برد. همچنین سوالاتی از نشانه های  دیگر بیماری از کودک یا والدین کودک می پرسد. گاهی لازم است پزشک نمونه برداری مدفوع و سواب گلو را انجام دهد تا با اطمینان خاطر بیش تر به تشخیص بیماری بپردازد.

لازم به ذکر است عفونت بدن در ۷ تا ۱۰ روز پس از بیماری از بین می رود اما پزشک روش های درمانی متفاوتی برای تسریع روند درمان و کاهش روند بیماری توصیه می کند که به اصلی ترین این موارد در زیر اشاره می نماییم:

1. پمادهای موضعی:

برای بهبود و درمان لکه های قرمز و بثورات و تاول های پوستی این بیماری پماد موضعی طبق دستور پزشک متخصص توصیه و مصرف می شود.

2. دارو:

مسکن هایی مثل استامینوفن برای کاستن درد این بیماری توصیه می شود. همچنین شربت ها و قرص های دیگری هم  برای گلودرد و تاول ها توسط پزشک تجویز می شود. بدون تجویز پزشک به هیچ عنوان دارویی به کودک خود ندهید زیرا ممکن است با عوارض خطرناکی همراه شود.

بیماری دست پا دهان چند روز طول میکشد؟

حداکثر زمان قدرت انتقال ویروس کوکساکی در هفته‌ی اول ظاهرشدن علائم است. این ویروس پس از شروع اولیه عفونت به مدت ۳ هفته در ذرات تنفسی و تا ۸ هفته در مدفوع فرد بیمار وجود دارد، ولی در این مدت میزان سرایت کمتری دارد.

ویروس کوکساکی می‌تواند به مدت ۱ تا ۵ روز دوره کُمُون یا نهفتگی داشته باشد. یعنی روزهایی که فرد آلوده به ویروس این بیماری است، اما هیچ علایم ظاهری ندارد.

عوارض ویروس بیماری دست، پا و دهان در کودکان چیست؟

تماس فیزیکی با فرد مبتلا به علائم بیماری دست، پا و دهان HFMD، زندگی  و سکونت در روستا، حضور کودک در مراکز عمومی مانند مهدهای کودک‌ و وجود تعداد زیاد کودک در خانواده است.

بیمارانی که بهبود یافتند یا علامتی را در ظاهر نداشتند، ممکن است تا روزها و هفته‌ها احتمالا منتقل کننده این ویروس باشند. دلیل زخم و سوزش زبان پس از تکمیل دوره درمان نیز احتمالا به خاطر وجود این ویروس در بدن باشد. زنان حامله باید از روبرو شدن با بیمار مبتلابه ویروس کوکساکی دوری کنند. زیرا جنین یا نوزادشان شانس ابتلای بالا ییدارند.

روش پیشگیری از شیوع بیماری دست، پا و دهان عفونت با ویروس کوکساکی چگونه است؟

برای کم کردن احتمال ابتلا به این بیماری در منزل و مکان های عمومی، رعایت نکات بهداشتی زیر بسیار ضروری است:

• شستشوی مرتب دست‌ها:

شستشوی مرتب دست‌ با آب و صابون، به خصوص بعد از استفاده از سرویس بهداشتی  و قبل  صرف غذا، یکی از بهترین روش ها برای اجتناب و جلوگیری از انتقال ویروس است.

• رعایت بهداشت شخصی:

بهتر است از تماس نزدیک با فردی که علائم بیماری دارد دوری کنید. نیز توصیه می شود به هیچ عنوان از وسایل شخصی به صورت مشترک استفاده نکنید.

• به کاربردن دستمال کاغذی:

حتما زمان عطسه یا سرفه، دستمال کاغذی مصرف کنید. دست‌های خود را شسته و دستمال کاغذی را در سطل آشغال بیندازید.

• تمیز و ضدعفونی کردن سطوح:

سطوحی که افراد به طور مداوم لمس می‌کنند، مانند دستگیره‌، میزو لوازم شخصی، باید هرلحظه و به طور مرتب تمیز و ضدعفونی شوند.

درمان خانگی ویروس بیماری دست، پا و دهان چگونه است؟

• استفاده از روغن نارگیل

برای درمان خانگی بیماری دست، پا و دهان در کودکان، چند روش طبیعی وجود دارد که می‌تواند به تسکین علائم کمک کند. یکی از درمان‌ها روغن نارگیل است که دارای خواص مسکن و ضد التهابی است. کافی است کمی روغن نارگیل به قسمت های آسیب دیده بمالید و برای مدتی بگذارید تا اثر کند. این کار را می‌توانید به طور روزانه انجام دهید​.

• آب سرد

استفاده از آب سرد بجای آب گرم برای شستن دست‌ و استفاده از خوراکی‌ نرم مانند موز، ماست نیمه منجمد و سیب پوره شده به کاهش درد و التهاب کمک بسزایی می کند. از نوشیدنی‌ داغ یا اسیدی نیز اجتناب کنید، زیرا می‌تواند باعث تحریک بیشتر التهابات بیماری شود. به کودک خود بستنی، نوشیدنی های سرد و غذاهای ساده بدهید.

• استفاده از مسکن‌ها

داروهای کاهش درد و التهاب مانند پاراستامول یا ایبوپروفن تب و درد و بی قراری های کودک را کاهش می دهند.

• نوشیدن آب‌

برای پیشگیری از کم‌آب شدن بدن، که عموما به دلیل تب و زخم‌ دهان بلعیدن را بسیار سخت و دردناک می‌کند، باید مرتبا و به ظور مداوم آب بنوشید.

• غرغره کردن آب نمک

غرغره با آب گرم و نمک گلودرد را تا حد زیادی تسکین می دهد و التهاب را بسیار کاهش می دهد.

• عدم مصرف غذاهای تند و شور

عدم مصرف غذاهای تند و شور را برای کودک ممنوع کنید زیرا این غذاها تاول و زخم ها را بدتر می کنند.

• کمپرس سرد

گذاشتن کمپرس سرد روی پیشانی می‌تواند به کاهش تب کمک کند و راحتی بیشتری ایجاد کند.

• ژل آلوئه‌ورا

استفاده از ژل آلوئه‌ورا به تحریکات پوستی کمک  زیادی می کند و به عنوان یک تسکین‌دهنده بسیار عالی است.

کلام آخر

ویروس کوکساکی یک بیماری ویروسی عفونی است که در درجه اول کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم آن ممکن است خفیف یا شدید باشد اما در بیشتر موارد با استراحت و مراقبت‌ های ذکرشده در این مقاله به خودی خود برطرف و درمان می‌شوند. رعایت بهداشت و انجام پیشگیری می‌تواند به کاستن خطرابتلا به عفونت و انتقال بیماری کمک کند. در صورت بروز عوارض یا علائم شدید بیماری دست، پا و دهان در کودکان، فورا به درمانگاه سعادت مراجعه کنید.

سوالات متداول:

• آیا بیماری دست، پا و دهان خطرناک است؟

این بیماری عموما خطرناک نیست، اما به سرعت مسری است و می‌تواند به راحتی در مدارس و مهدکودک ها شیوع و گسترش یابد و فرزندتان را درگیر کند.

• فرق آبله مرغان با بیماری دست، پا و دهان چیست؟

این دو بیماری با علائم و نشانه‌هایی مانند کسالت، دانه‌های قرمز پوستی و تب نشان داده می‌شوند. اما دانه‌های قرمز پوستی آبله مرغان از روی تنه شروع شده و بعد از ۷ تا ۱۰ روز به سمت بیرون بدن یعنی سر، بازو و پا  نشان داده می‌شود. دانه‌های قرمز پوستی HFMD بیشتر روی دست و پا و در دهان ایجاد می‌شود.

• بیماری دست، پا و دهان تا چند روز واگیر دارد؟

افراد مبتلا به HFMD یا بیماری دست، پا و دهان در کودکان معمولاً در هفته اول که بیمار می‌شوند، ناقل هستند. با این حال، گاهی اوقات ویروس بعد از روزها یا هفته‌ها پس از برطرف شدن علائم بیماری به دیگران منتقل می‌شود و در بدن وجود دارد.

• داروی ویروس دست پا و دهان چیست؟ (فرزندم دچار بیماری دست، پا و دهان شده)

داروی مخصوص برای این بیماری وجود ندارد اما مصرف مسکن‌های تب‌بر مانند ایبوپروفن و استامینوفن یا پماد کالامین برای کم کردن خارش دانه‌های پوستی بسیار کمک‌کننده هستند.

• درمان ویروس کوکساکی در کودکان چگونه است؟

بیشتر کودکانی به عفونت ویروس کوکساکی مبتلا شده اند بعد از چند روز بدون نیاز به درمان پزشکی کم کم و به طور کامل بهبود حاصل می‌کنند. استراحت کافی، مصرف مایعات زیاد و غذاهای گرم و سوپ مناسب ترین روش درمان  و کنترل این بیماری است.

مدیر

همهٔ نوشته‌های نویسنده