بیماری کبد چرب یکی از بیماریهای شایع کبدی است که به دلیل تجمع چربی در بافت کبد رخ میدهد و در حدود ۲۵ درصد از بزرگسالان دیده میشود. این بیماری زمانی اتفاق میافتد که کبد نتواند چربیها را بهدرستی پردازش و تجزیه کند، و این چربیها در کبد ذخیره میشوند، که میتواند منجر به التهاب و آسیبهای جدی کبدی شود.
از عوامل اصلی ابتلا به کبد چرب میتوان به چاقی، دیابت، تری گلیسیرید بالا و مصرف بیش از حد الکل اشاره کرد. از آنجا که بیماری کبد چرب معمولاً علائم مشخصی ندارد، در صورت مشاهده علائمی مانند زردی پوست یا کاهش اشتها، مراجعه به پزشک متخصص توصیه میشود. در ادامه، کلینیک سعادت به بررسی دقیقتر علائم و روشهای تشخیص و درمان این بیماری خواهد پرداخت.
بیماری کبد چرب چیست؟
بیماری کبد چرب یا استئاتوز کبدی یکی از بیماریهای شایع کبدی است که ناشی از تجمع چربی در کبد میباشد. کبد به عنوان یکی از بزرگترین اعضای بدن، نقش مهمی در پردازش مواد غذایی و فیلتر کردن مواد مضر خون ایفا میکند. این بیماری گاهی به نام “بیماری خاموش کبد” نیز شناخته میشود، چرا که میتواند بدون علائم واضحی بروز یابد.
وجود مقداری چربی در کبد طبیعی است، اما هنگامی که این چربی به بیش از ۵ تا ۱۰ درصد از وزن کبد برسد، ممکن است نشانهای از این بیماری باشد. شیوع این بیماری در حال افزایش است و تقریباً ۲۵ درصد از جمعیت را درگیر میکند. نکته مثبت این است که بیماری کبد چرب قابل درمان است و با تغییرات مناسب در سبک زندگی میتوان آن را کنترل و بهبود بخشید.
آشنایی با انواع کبد چرب و مراحل پیشرفت آن
بیماری کبد چرب یا استئاتوز کبدی به دو نوع اصلی تقسیم میشود که هرکدام علل و عوامل خطر منحصر به خود را دارند:
کبد چرب الکلی (AFLD): این نوع بیماری به علت مصرف زیاد الکل ایجاد میشود که منجر به تجمع چربی در کبد میگردد. برای درمان این نوع بیماری، افرادی که الکل مصرف میکنند باید مصرف آن را محدود کنند.
کبد چرب غیر الکلی (NAFLD): این نوع این بیماری به دلیل عواملی مانند چاقی، دیابت، ژنتیک و مصرف داروهای خاص به وجود میآید. این بیماری در افراد چاق و مبتلا به دیابت بیشتر دیده میشود و علت دقیق آن هنوز مشخص نیست.
کبد چرب به چهار گرید تقسیم میشود که به ترتیب از گرید ۱ شروع و به گرید ۴ (سیروز کبدی) ختم میشود:
کبد چرب گرید ۱ (کبد چرب ساده): تجمع چربی در کبد که در صورتی که پیشرفت نکند، مشکلی ایجاد نمیکند.
کبد چرب گرید ۲ (استئو هپاتیت): چربی همراه با التهاب در کبد.
کبد چرب گرید ۳ (فیبروز کبدی): التهاب کبدی و ایجاد زخم که عملکرد طبیعی کبد را مختل میکند.
کبد چرب گرید ۴ (سیروز کبدی): گسترش زخمها و آسیب به کبد که میتواند منجر به نارسایی کبدی شود و معمولاً غیرقابل برگشت است.
علائم شایع بیماری کبد چرب و نشانههای آن
کبد چرب ممکن است علائم مختلفی داشته باشد که در برخی افراد این علائم به وضوح قابل مشاهده است و در برخی دیگر ممکن است هیچگونه نشانهای وجود نداشته باشد. با این حال، مهمترین علائم این بیماری شامل موارد زیر هستند:
خستگی شدید: احساس ضعف و ناتوانی عمومی در بدن.
تورم شکم: افزایش حجم شکم که ممکن است به دلیل تجمع مایعات در بدن باشد.
بزرگ شدن طحال: احساس درد یا فشار در ناحیه سمت چپ شکم.
زرد شدن پوست و چشمها (زردی): نشانهای از اختلال در عملکرد کبد.
کاهش اشتها و کاهش وزن: بهخصوص در مراحل پیشرفتهتر بیماری.
تهوع و استفراغ: احساس تهوع یا استفراغ به طور مکرر.
درد در ناحیه شکم: به خصوص در ناحیه راست و بالای شکم، جایی که کبد قرار دارد.
دلایل بروز کبد چرب و عوامل خطر آن
بیماری کبد چرب میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. یکی از شایعترین علل این بیماری، مصرف بیشازحد الکل است که باعث تجمع چربی در کبد میشود. اما در افرادی که مصرف الکل ندارند، علل دقیق بیماری هنوز بهطور کامل مشخص نیست. با این حال، برخی از عوامل خطر مهم برای بروز این بیماری عبارتند از:
چاقی یا اضافه وزن: از مهمترین عوامل موثر در ابتلا به این این بیماری.
مقاومت به انسولین: وضعیتی که در آن بدن نمیتواند بهدرستی از انسولین استفاده کند.
قند خون بالا: که میتواند به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ اشاره داشته باشد.
چربی بالای خون: بهویژه افزایش تری گلیسیرید که خطر ابتلا به چربی کبد را افزایش میدهد.
با مدیریت این عوامل، میتوان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد. کلینیک سعادت در ادامه به روشهای پیشگیری و درمان این بیماری خواهد پرداخت.
کبد چرب در دوران بارداری
بیماری کبد چرب در بارداری یک بیماری نادر اما خطرناک است که در برخی زنان باردار رخ میدهد. علت دقیق بروز این بیماری در دوران بارداری هنوز مشخص نیست، اما در این وضعیت، بدن برخی زنان بیشازحد چربی تولید میکند که در کبد و اطراف آن جمع میشود. در حالت طبیعی، تری گلیسیرید و اسیدهای چرب در کبد تجزیه میشوند، اما در این موارد این فرآیند مختل میشود. چربی کبد در بارداری میتواند برای مادر و جنین خطرات جدی ایجاد کند، از جمله:
- افزایش خطر فشار خون بارداری
- احتمال خونریزی پس از زایمان
- خطر زایمان زودرس
روشهای تشخیص بیماری کبد چرب
تشخیص این بیماری شامل ارزیابیهای مختلفی از جمله بررسی سابقه پزشکی، معاینه بالینی، آزمایشهای خون و تصویربرداری است. در ابتدا، پزشک به شرح حال پزشکی بیمار پرداخته و سوالاتی درباره تاریخچه پزشکی، بیماریهای کبدی، مصرف الکل و داروهای مصرفی میپرسد.
سپس، در معاینه بدنی، پزشک شکم را لمس کرده و اگر کبد بزرگ شده باشد، آن را بررسی میکند. آزمایشهای خون برای ارزیابی آنزیمهای کبدی مانند ALT و AST انجام میشود که افزایش این آنزیمها میتواند نشاندهنده التهاب کبد باشد.
در صورتی که نتیجه آزمایش خون مثبت باشد، پزشک متخصص ممکن است آزمایشهای بیشتری از جمله سونوگرافی، سیتیاسکن یا امآرآی برای ارزیابی وضعیت کبد درخواست کند. همچنین، نمونهبرداری از کبد (بیوپسی) میتواند برای تعیین شدت بیماری انجام شود. تشخیص دقیق بیماری نیاز به همکاری بیمار و پزشک دارد و ممکن است از آزمایشهای خانگی نیز استفاده شود.
روشهای درمان کبد چرب
درمان بیماری کبد چرب عمدتاً شامل تغییرات در سبک زندگی مانند کاهش وزن، تغذیه سالم، ورزش منظم و قطع مصرف الکل است. این تغییرات به همراه کنترل بیماریهای زمینهای مانند دیابت و چربی خون میتواند تأثیر زیادی در درمان بیماری داشته باشد. اگرچه هیچ دارویی برای درمان قطعی این بیماری وجود ندارد، اما برخی داروها میتوانند علائم بیماری را مدیریت کنند.
برای کنترل مشکلات مرتبط با چربی کبد، پزشک ممکن است داروهایی برای مدیریت دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید تجویز کند. برخی از داروهای رایج شامل ویتامین E، قرصهای لیورگل و لیورکر، سیانارکول، تیازولیدین دیون، پنتوکسیفیلین و مسدودکنندههای گیرنده آنژیوتنسین هستند.
سخن پایانی
مراقبت از کبد و پیشگیری از بیماریهای آن، به ویژه بیماری کبد چرب، نیازمند توجه ویژه به سبک زندگی، تغذیه مناسب و انجام معاینات دورهای است. با پیروی از توصیههای پزشکی و تغییرات لازم در رژیم غذایی و فعالیتهای روزمره، میتوان از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرد. اگر مشکوک به چربی کبد یا مشکلات کبدی هستید، توصیه میشود به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از درمانهای مناسب بهرهمند شوید. کلینیک سعادت با ارائه خدمات مشاوره و درمان، در کنار شماست تا راهی سالم و مؤثر برای درمان و مدیریت این بیماری پیدا کنید.
