سرگیجه (vertigo) یکی از مشکلات شایع پزشکی است، که میتواند دلایل متعددی داشته باشد. در واقع، در بسیاری از موارد، علت دقیق سرگیجه مشخص نیست و نیاز به ارزیابی پزشکی دقیق دارد.
این بیماری زمانی رخ میدهد که فرد احساس چرخش میکند، اما در واقعیت این طور نیست. در بسیاری از موارد، همراه با ضعف و سستی بدن است. این وضعیت میتواند ناشی از افت قند خون، خستگی و فرسودگی، کم آبی بدن دانست.
اما بعضی از افراد اختلال سردرد را بسیار شدید یا در خواب تجربه میکنند، که باید آن را جدی گرفت. همراه ما باشید با کلینیک دکتر سعادت تا در این مقاله شما را با دلایل سرگیجه یا علت گیج رفتن سر و راه حل های درمانی آن آشنا کنیم.
انواع سرگیجه کدامند؟
دو نوع اصلی گیج رفتن سر وجود دارد:
• سرگیجه محیطی
سرگیجه محیطی ناشی از مشکلات در گوش داخلی است، که مسئول کنترل تعادل بدن میباشد. این نوع معمولاً با احساس چرخش محیط اطراف همراه است.
برخی از علل سرگیجه محیطی
- بنیر پاریت (BPPV): جابجایی کریستال های کلسیمی در گوش داخلی
- لابیرنتیت: التهاب گوش داخلی
- آکوستیک نوروما: تومور خوش خیم بر روی عصب شنوایی
- آسیب به گوش داخلی در اثر ضربه یا عفونت
• سرگیجه مرکزی
سرگیجه مرکزی ناشی از مشکلات در مغز، مخچه یا ساقه مغز است. این نوع معمولاً با احساس ناپایداری یا سبکی سر همراه است و ممکن است با سایر علائم نورولوژیک مانند تاری دید، سردرد و اختلال در تکلم همراه باشد.
برخی از علل شایع سرگیجه مرکزی
- سکته مغزی
- تومورهای مغزی
- التهاب مغز (آنسفالیت)
- آسیب به مخچه در اثر ضربه
- میگرن
تشخیص علت آن و نوع آن توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا نورولوژیست انجام میشود. درمان بستگی به علت زمینهای دارد و ممکن است شامل دارو درمانی، فیزیوتراپی یا جراحی باشد.
علت سرگیجه در کودکان چیست؟
علت این مشکل در کودکان ممکن است به دو صورت بروز کند:
۱. احساس دوران: مانند هنگامی که کودک پس از بازی با چرخ و فلک سرش گیج میرود.
2. احساس چرخش یا نوسان جهان اطراف: گویی جهان به دور سر کودک میچرخد یا نوسان دارد.
برخی از دلایل آن در کودکان عبارتند از:
- گرفتگی بینی در سرماخوردگی
- عفونت رسیده به سیستم وستیبولار (بخشی از گوش داخلی که بر تعادل تأثیر میگذارد)
- مشکلات گوش داخلی مانند:
- لابیرنتیت (التهاب گوش داخلی)
- ضربه به سر
- سندروم منیر
- سرگیجه خوش خیم وضعیتی کودکان
- میگرن
در اکثر موارد، دلایل سرگیجه در کودکان همیشه شناخته شده نیست. اما اگر کودک مشکل گوش داخلی داشته باشد، ممکن است مغز پیام های اشتباهی دریافت کند که منجر به احساس سرگیجه شود. در صورت بروز به صورت مکرر یا مداوم در کودکان، مراجعه به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا نورولوژیست کودکان توصیه میشود تا علت آن بررسی و درمان مناسب انجام گیرد.
علت سرگیجه ناگهانی و سیاهی رفتن چشم
سرگیجه ناگهانی میتواند به دلایل مختلف در افراد بروز کند. این علائم میتوانند ناشی از مشکلاتی در گوش داخلی، مغز یا سیستم عصبی باشند. در اکثر موارد، دلایل سیاهی رفتن چشم و گیج رفتن سر همان دلایلی هستند که در بالا اشاره شد، مانند سکته مغزی، نوریت دهلیزی، بیماری منییر و سایر اختلالات. این علائم میتوانند نشانه های هشدار دهندهای برای بیماریهای خطرناک باشند و عدم مراجعه به موقع میتواند منجر به صدمات جبران ناپذیر شود.
علت سرگیجه ناگهانی در خواب
دلیل سرگیجه ناگهانی در خواب میتواند نشانهای از بیماری در گوش داخلی باشد. بنابراین، در صورت بروز چنین حالتی در خواب، حتماً به یک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
این نوع بیماری به صورت احساس ناگهانی چرخش دورانی محیط پیرامون در فرد بروز میکند. علت گیج رفتن سر ممکن است ملایم و یا شدید باشد و اغلب در زمان حرکت سر به سمت بالا و یا پایین ایجاد میشود.
برخی از دلایل آن عبارتند از:
- بنیر (BPPV): جابجایی سر در خواب باعث تحریک حسگرهای تعادل در گوش داخلی میشود.
- لابیرنتیت: التهاب گوش داخلی ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی.
- نوریت وستیبولار: التهاب عصب تعادل معمولاً پس از عفونت ویروسی.
در صورت بروز چنین علائمی، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت آن بررسی و درمان مناسب انجام شود. تأخیر در مراجعه میتواند منجر به عوارض جدی شود.
چگونه سرگیجه صبحگاهی را کاهش دهیم؟
علت سرگیجه صبحگاهی، که گاهی اوقات برای بسیاری از افراد اتفاق میافتد، چندان نگران کننده نیست. اما در برخی موارد میتواند نشانهای از مشکلات بهداشتی باشد که باید مورد توجه قرار گیرد.
علت شایع سرگیجه صبحگاهی
- تغییر ناگهانی وضعیت بدن از حالت خوابیده به ایستاده که باعث تغییر ناگهانی تعادل میشود.
- جابجایی مایعات در گوش داخلی هنگام تغییر سریع موقعیت.
- سرماخوردگی یا مشکلات سینوسی که باعث تورم و مایعات اضافی در سینوسها میشود که با گوش داخلی در ارتباط هستند.
سایر عوامل مرتبط
- کمبود آب
- قند خون پایین
- فشار خون پایین
- لابیرنتیت (التهاب گوش داخلی)
راهکارهای کاهش سرگیجه صبحگاهی
برخاستن آرام از حالت خوابیده به ایستاده بدون شتاب برای جلوگیری از حرکت ناگهانی مایع گوش
نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز (بیشتر برای افراد فعال، باردار یا کسانی که تعریق زیادی دارند)
خودداری از نوشیدن الکل به خصوص قبل از خواب
نوشیدن یک لیوان آب کامل قبل از خواب و بعد از بیدار شدن
اگر این اقدامات موثر نباشد، ممکن است نیاز به ارزیابی پزشکی برای تشخیص علت زمینهای باشد. در این موارد، مراجعه به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا نورولوژیست توصیه میشود.
در صورت وجود چه علائمی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت وجود یکی از علائم زیر، حتماً در سریع ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان دهنده یک بیماری جدی مانند سکته مغزی باشند:
- سردردهای شدید و ناگهانی
- تلو تلو خوردن و عدم حفظ تعادل
- درد در قفسه سینه
- تغییر در شنوایی به صورت ناگهانی
- تاری دید
- دوبینی
- بی حسی و ضعف در ناحیه صورت
- تنگی نفس و مشکل در تنفس
- تشنج
- بی حس شدن اندام ها و ضعف آن ها
- اختلال در صحبت کردن
- انقباض ماهیچه ها
این علائم میتوانند نشانه های هشدار دهندهای برای بیماریهای خطرناک مانند سکته مغزی باشند. در صورت بروز هر یک از این علائم، بدون تأخیر به پزشک مراجعه کنید تا بررسی و درمان فوری انجام شود.
انواع روش های درمان سرگیجه
راهکارهای درمانی که برای این بیماری تجویز میشوند، اغلب بر اساس علت اصلی بروز آن طراحی میشوند. در بسیاری از موارد، درمان های خانگی و دارویی میتوانند در روند درمان موثر باشند.
برخی از این روشها عبارتند از:
-
درمان سرگیجه های مرتبط با گوش
استفاده از داروهای ضد تهوع و سرکوب کننده سیستم وستیبولار
انجام تمرینات خاص سر و گردن در منزل برای بهبود تعادل در BPPV
در صورت عدم پاسخ به درمان های غیرجراحی، انجام عمل جراحی گوش داخلی
درمان بیماری منییر
رژیم غذایی کم نمک
استفاده از داروهای ضد تهوع و ضد سرگیجه
در موارد مقاوم به درمان، انجام جراحی گوش داخلی
-
درمان سرگیجه های مرتبط با میگرن
استفاده از داروهای ضد میگرن
شناسایی و اجتناب از عوامل تشدید کننده میگرن
تغییر سبک زندگی و مدیریت استرس
-
درمان سرگیجه های ناشی از اضطراب
استفاده از داروهای ضد اضطراب
انجام تکنیک های کاهش استرس و اضطراب
روان درمانی
-
درمان سرگیجه های ناشی از کم آبی بدن
نوشیدن مایعات فراوان
استراحت در سایه و خنک
راهنمای مراجعه به دکتر
بیماری منییر یکی از نادرترین بیماری هایی است که با سرگیجه در ارتباط است. اگر سرگیجههای طولانی مدت همراه با شنیدن صداهایی در یکی از گوش هایتان را تجربه میکنید، بهتر است برای بررسی احتمال ابتلا به این بیماری به پزشک مراجعه کنید.
اگر دچار سرگیجه شده اید و علت آن را نمیدانید، بهتر است به کلینیک دکتر سعادت مراجعه کرده تا متخصصان هرچه سریع تر برای بهبودی شما تلاش کنند. آنها با انجام معاینات دقیق و آزمایشات لازم، علت آن را شناسایی و درمان مناسب را ارائه خواهند داد.
